Cháo cá khoai – món ăn giải nhiệt dân miền biển

Có một món cháo của ngư dân vùng biển Cà Mau mang hương vị rất đặc biệt: ngọt nhưng thanh mát, thịt dễ bở nhưng mềm tan, mùi hải sản không tanh và chứa nhiều chất bổ dưỡng. Ấy là cháo cá khoai.

Cháo cá lóc rau đăng, cháo trắng hột vịt muối, cháo ếch, v.v đều có vị ngon riêng nhưng vừa ngon vừa đặc biệt thì chắc chỉ có cháo cá khoai. Bởi tạo hóa đã nhào nặn cho cá khoai một hình hài thon thả, mềm mại, nõn nà, ngọt béo đặc trưng. Nếu theo đúng lô ghích trên thì cá khoai phải sống ở nước ngọt mới phải, nhưng thực tế chúng lại là cá biển sống trong nước mặn. Địa phận phân bố chủ yếu thuộc vùng biển Cà Mau, Sóc Trăng và Bạc Liêu.

Cháo cá khoai thanh đạm, dân dã bao nhiêu thì vẻ ngoài của cá lại sang chảnh, quyến rũ bấy nhiêu. Thân hình thon dài giống hình dáng củ khoai lang (có thể dài đến 30-40cm), da không vảy khoác màu áo trong suốt hoặc trắng nõn. Phần vây trên thân có màu ánh hồng, đuôi màu xanh phớt, mang màu đỏ. Xương cá khoai khá nềm, thịt trắng trong nên tổng thể rất bắt mắt. Cứ vào độ tháng chạp ngư dân lại dong thuyền ra khơi bắt đầu mùa đánh bắt cá khoai cho đến tận cuối hạ năm sau.

Vốn thuộc loài thân mềm nên thịt cá khoai có đặc tính dễ bị ươn và khá bở. Nhưng bù lại vị rất ngọt. Khi cho vào miệng, thịt từ từ mềm ra như đang ăn cháo vậy. Mùi vị này mà nấu canh ngót, hay kho tiêu, chiên bột; thậm chí làm khô hoặc đặc biệt hơn nấu cháo thì khỏi chê. Đặc biệt, thành phẩn dinh dưỡng trong cá khoai rất phong phú có omega 3, có đạm, palmitoleic và các chất khoáng như canxi, sắt, phốt pho. Vậy nên, người miền Tây rất ưa cá khoai, rất chuộng cháo cá khoai.

Cách làm cháo cá khoai ngon ngọt

Dễ ăn lại lành tính, bổ dưỡng; cháo cá khoai trở thành món ăn đặc biệt của ngư dân miền biển cũng như vùng Cà Mau sông nước. Người thành phố muốn thưởng thức cháo cá khoai tươi ngon ngọt phải đích thân xuống Cà Mau hay Bạc Liêu mới có cơ hội.

Chuẩn bị nguyên liệu nấu cháo cá khoai

• Mớ cá khoai tươi chưng 5-6 con.
• Một chén gạo tẻ ngon.
• Một vài loại rau ăn kèm: mồng tơi, cải xanh, giá sống, hoặc hẹ.
• Gia vị: hành lá, tiêu, ớt, nước mắm, bột ngọt.

Sơ chế cá khoai và nguyên liệu

• Pha nước muối loãng để rửa sạch cá. Vì cá không có vẩy nên chỉ cần bỏ đầu, làm sạch ruột và mang là được. Nếu muốn cá không bị nát thì khi sơ chế, không nên mổ bụng mà lựa đường kéo nội tạng ra ngoài. Rửa cá lại với nước lạnh, cắt thành khúc vừa ăn dài khoảng 3-4cm.
• Cho cá vào tô, lấy chút đầu hành thái nhỏ cùng muỗng nước mắm ngon và tiêu xay trộn đều để khử tanh.
• Gạo vo sạch, cho vào nồi đổ nhiều nước.

Thực hiện nấu cháo cá khoai

Nấu cháo thật nhừ bằng lửa liu riu, thường xuyên vớt bọt. Thấy cháo được nêm thêm chút muối và cho cá đã ướp gia vị vào nấu. Không được dùng đũa hay vá đảo cháo vì dễ làm nát cá. Chỉ cần thấy cháo cá sôi trở lại thì vặn nhỏ lửa lại, tiếp tục vớt bọt. Cuối cùng nếm lại gia vị cho vừa ăn, rắc hành lá, tiêu và tắt bếp.

Cháo chín múc ra tô, rót thêm chén nước mắm dằm trái ớt hiểm. Giống như cháo cá lóc rau đắng, cháo cá có thêm vị rau đắng thì cháo cá khoai cũng có vị rau xanh ăn kèm: giá sống, hẹ, ít cải xanh và mồng tơi.

Cháo cá khoai nhừ, mềm tan đến nỗi có thể ăn cả phần xương. Thịt cá dễ bở tuy là nhược điểm nhưng kết hợp trong nồi cháo lại hợp gu đến lạ. Nước ngọt, cháo cũng ngọt, thịt cá lại càng ngọt hơn. Ngọt thanh, ngọt mát nhưng không thiếu vị mặm mòi của hải sản, nhất là khi cộng hưởng với cái vị mặm của nước mắm, cay nồng của ớt, tiêu và hăng hăng của rau cải xanh, hẹ non. Món ăn này trẻ nhỏ ăn cũng không lo hóc xương, người lớn cũng không lo nhạt vị.

“Cá khoai nấu cháo mau nhừ/ Sóng xao cửa biển chớ vội từ ngãi(3)anh“

Nếu đã từng có cơ hội lai rai khô cá khoai nướng chấm mắm me sẽ được giới thiệu ngay về canh cá khoai nấu ngót, cá khoai chiên bột, v.v. Nhưng trước khi đã từng có cơ hội, được giới thiệu ấy chắc chắn thực khách phải ăn cháo cá khoai. Bởi nói đến vị ngọt đặc biệt từ cá, tan mềm từ thịt chỉ có cháo cá khoai là xứng danh đệ nhất.